छत्रपती शाहू महाराज

==========================
                🔘ओळख थोर व्यक्तींची🔘
                   
________________________________________
               📝संकलन - छगन शेटे lic अभिकर्ता
================================

                      🎆शाहू महाराज🎆

🔱छत्रपती शाहू महाराज (द्वितीय)

🔱कोल्हापूर संस्थान

🔱अधिकारकाळ इ.स.१८८४ -   इ.स.१९२२

🔱राज्याभिषेक २ एप्रिल इ.स.१८९४

🔱राज्यव्याप्ती कोल्हापूर जिल्हा

🔱राजधानी कोल्हापूर

🔱जन्म २६ जून इ.स.१८७४
कागल, कोल्हापूर

🔱मृत्यू ६ में इ.स.१९२२
मुंबई

🔱पूर्वाधिकारी चौथे शिवाजी

🔱वडील आपासाहेब घाटगे

🔱आई राधाबाई

🔱राजघराणे भोसले

🔷राजर्षी शाहू महाराज
चौथे शाहू, अर्थात राजर्षी छत्रपती शाहू महाराज, (जून २६, इ.स. १८७४ - मे ६, इ.स. १९२२) हे कोल्हापूर संस्थानाचे इ.स. १८८४-१९२२ सालांदरम्यान छत्रपती होते.

🔷जीवन

🌸शाहू महाराजांचा जन्म जून २६, इ.स. १८७४ रोजी कागल येथील घाटगे घराण्यात झाला.

🌸त्यांचे नाव यशवंत, त्यांच्या वडिलांचे अप्पासाहेब तर आईचे नाव राधाबाई होते.

🌸कोल्हापूर संस्थानाचे राजे चौथे शिवाजी महाराज यांच्या मृत्यूनंतर त्यांच्या पत्नी आनंदीबाई यांनी १७ मार्च, इ.स. १८८४ रोजी यशवंतरावांना दत्तक घेतले, व शाहू हे नाव ठेवले.

🌸एप्रिल २, इ.स. १८९४ रोजी त्यांचा राज्यारोहण समारंभ झाला. राज्याभिषेक झाल्यानंतर इ.स. १९२२ सालापर्यंत म्हणजे २८ वर्षे ते कोल्हापूर संस्थानाचे राजे होते.

🌸मुंबई येथे मे ६, इ.स. १९२२ रोजी त्यांचे निधन झाले.

🔷कार्य

🍀शाहू महाराजांनी बहुजन समाजात शिक्षणप्रसार करण्यावर विशेष भर दिला.

🍀त्यांनी कोल्हापूर संस्थानात प्राथमिक शिक्षण सक्तीचे व मोफत केले.

🍀स्त्री शिक्षणाचा प्रसार व्हावा म्हणून त्यांनी राजाज्ञा काढली.

🍀अस्पृश्यता नष्ट करण्याच्या दृष्टीने त्यांनी इ.स. १९१९ साली सवर्ण व अस्पृश्यांच्या वेगळ्या शाळा भरवण्याची पद्धत बंद केली.

🍀जातिभेद दूर करण्यासाठी त्यांनी आपल्या राज्यात आंतरजातीय विवाहाला मान्यता देणारा कायदा केला.

🍀इ.स. १९१७ साली त्यांनी पुनर्विवाहाचा कायदा करून विधवाविवाहाला कायदेशीर मान्यता मिळवून दिली.

🍀बहुजन समाजाला राजकीय निर्णयप्रक्रियेत सामावून घेण्यासाठी  त्यांनी इ.स. १९१६ साली निपाणी येथे ‘डेक्कन रयत असोसिएशन’ ही संस्था स्थापली.

🍀‘शाहू छत्रपती स्पिनिंग अँड वीव्हिंग मिल’, शाहुपुरी व्यापारपेठ, शेतकऱ्यांची सहकारी संस्था, शेतकी तंत्रज्ञानाच्या संशोधनासाठी ‘किंग एडवर्ड अ‍ॅग्रिकल्चरल इन्स्टिट्यूट’ इत्यादी संस्था कोल्हापुरात स्थापण्यात त्यांचा प्रमुख वाटा होता.

🍀राधानगरी धरणाची उभारणी, शेतकऱ्यांना कर्जे उपलब्ध करून देणे अशा उपक्रमांतूनही त्यांनी कृषिविकासाकडे लक्ष पुरवले.

🍀त्यांनी बाबासाहेब आंबेडकरांना त्यांच्या शिक्षणासाठी, तसेच मूकनायक वृत्तपत्रासाठीही सहकार्य केले होते.

🍀त्यांनी चित्रकार आबालाल रहिमान यांच्यासारख्या कलावंतांना राजाश्रय देऊन प्रोत्साहन दिले.

🍀शाहू महाराजांना 'राजर्षी' ही उपाधी कानपूरच्या कुर्मी क्षत्रिय समाजाने दिली.

🔷शाहू महाराजांचे नाव असलेल्या संस्था

🔱शाहू कॉलेज, पुणे
🔱शाहू चित्रमंदिर, कोल्हापूर (स्थापना : १५ मे, इ.स. १९४७)
🔱छत्रपती शाहू पुतळा,
🚏महाराष्ट्र भवन (नवी दिल्ली);
🚏संसद प्रांगण (नवी दिल्ली),
🚏दसरा चौक (कोल्हापूर)
🔱कोल्हापूर जिल्हा परिषदेतील राजर्षी शाहू पुरस्कार
🔱शाहू भवन, बलिया (बिहार)
🔱छत्रपति शाहू जी महाराज मेडिकल विश्वविद्यालय, लखनौ (आता या विद्यापीठाचे नाव बदलून किंग जॉर्ज मेडिकल विश्वविद्यालय केले गेले आहे!)
🔱राजर्षी शाहू छत्रपती मेमोरियल ट्रस्ट, कोल्हापूर
🔱राजर्षी शाहू स्मारक भवन, कोल्हापूर
🔱शाहू मैदान, कोल्हापूर
🔱छत्रपति शाहू जी महाराज विश्वविद्यालय, कानपूर
🔱छत्रपति शाहू जी महाराज शोध एवं प्रशिक्षण संस्थान, भागीदारी भवन, गोमती नगर, लखनौ
🔱राजर्षी शाहू सहकारी बँक
🔱राजर्षी शाहू महाराज सोशल नॅशनल पुरस्कार
🔱राजश्री शाहू महाराज स्मारक भवन, कोल्हापूर
🔱राजर्षी छत्रपती शाहूमहाराज रेल्वे टर्मिनस (अधिकृत हिंदी लघुरूप ’छशाट’) : कोल्हापूर रेल्वे स्टेशनचे बदललेले नाव
🔱लोकराजा राजर्षी शाहू बहुउद्देशीय संस्था, पुणे
🔱अखिल भारतीय मराठा शिक्षण परिषदेचे श्री शाहू मंदिर महाविद्यालय, पुणे
🔱शाहु ग्लोबल स्कुल (स्वराज्य रयत शिक्षण प्रसारक मंडळ संचलित ,औरंगाबाद.)

📚शाहू महाराजांवरील प्रकाशित साहित्य

📖Rajarshi Shahu Chatrapati : A Socially revolutionary King (संपादक : 📖डॉ. जयसिंग पवार आणि डॉ. अरुण साधू)
📖शाहू महाराजांची चरित्रे. लेखक : माधवराव बागल, पी.बी. साळुंखे, धनंजय कीर, कृ .गो. सूर्यवंशी, डॉ.अप्पासाहेब पवार, जयसिंगराव पवार(यांनी २००१ साली लिहिलेल्या चरित्राची २०१३सालची ३री आवृत्ती, ३ खंडी आणि १२०० पानी आहे.).
📖बी.ए. लठ्ठे यांनी १९२६मध्ये शाहूंचे इंग्रजीतील पहिले चरित्र लिहिले. त्याचे मराठी भाषांतरही प्रकाशित करण्यात आले.
📖राजर्षी शाहू छत्रपती. लेखक : प्रा. डॉ. रमेश जाधव. नॅशनल बुक ट्रस्टने हे पुस्तक १८ भारतीय भाषांत प्रकाशित केले आहे.
📖कोल्हापूरचे शाहू छत्रपति : चरित्र व कार्य. लेखक : एकनाथ केशव घोरपडे
📖राजर्षी शाहू महाराज यांची सामाजिक विचारधारा व कार्य. लेखक : रा.ना. चव्हाण
📖राजर्षी शाहू कार्य व काळ. (लेखक - रा.ना. चव्हाण)
📖समाज क्रांतिकारक राजर्षी शाहू महाराज (लेखिका - डॉ. सुवर्णा नाईक-निंबाळकर)

🎥चित्रपट, दूरचित्रवाणी मालिका

📺लोकराजा राजर्षी शाहू' - दूरचित्रवाणी मालिका
📀राजर्षी शाहू महाराज व महाराणी ताराराणी यांच्या जीवनावर एक चित्रपट बनत आहे.(निर्माते नितीन देसाई)
________________________________________
               🍀🔱🍀🔱🍀🔱🍀
================================